MRADI WA TIJA-TANZANIA ULIVYOING'ARISHA KATAVI SEKTA YA KILIMO.

Mkuu wa Mkoa wa Katavi Juma Homera akiwa kwenye moja ya trekta akifanya majaribu ya kuiwasha 

Na George Mwigulu KTPC,Katavi.

KILIMO  ni moja ya sekta muhimu  kwa uchumi hasa kwa mataifa mengi ya Afrika  yanayotegemea uzalishaji bora wa mazao ili kuinua uchumi wa wananchi wake.

Serikali ya Tazania kwa kutambua umuhimu wa kilimo imehakikisha wakulima wanajikwamua kwenye mdororo wa uchumi kwa kufungua milango kwa taasisi na mashirika mbalimbali yasiyo ya kiserikali (NGO) kwa kushirikiana na wataalamu wa serikali watoe elimu ya kutosha kwa wakulima ili waachane na kilimo cha mazoea  na kujikita katika kilim biashara chenye tija.

Kwa muktadha huo Baraza la Kilimo Tanzania (ACT) kwa kushirikiana na Shirika  la Maendeleo (ADP-MBOZI) kwa ufadhili wa Shirika la Mapinduzi ya Kijani Afrika(AGRA) wanatekeleza mradi wa TIJA-TANZANIA katika halmashauri ya Nsimbo,Mlele,Mpimbwe,Tanganyika na Manispaa ya Mpanda Mkoani Katavi ambapo matokeo makubwa yameonekana.

Afsa Mradi wa TIJA-TANZANIA Mkoa wa Katavi,Edward Mwakagile hivi karibuni katika viwanja vya Kata ya Kanonge Halmashauri ya Nsimbo Mkoa wa Katavi akitoa mafunzo ya elimu kwa wakulima ili waweze kutambua fursa zilizopo kwenye sekta ya kilimo na kuondokana na kilimo cha mazoea na kwenda kwenye kilimo biashara pamoja na kutambua bidhaa zinazohitajika sokono kabla ya kwenda kulima

Shirika la Mapendeleo ADP Mbozi linashughulikia uzalishaji na kuimarisha vikundi vya wakulima  huku Baraza la Kilimo Tanzania(ACT)likijikita katika ugumbuzi wa changamoto za masoko na udhibiti wa upotevu wa mazao.

Ofsa Mradi wa Tija-Tazania Edward Mwakagile amesema kuwa shirikisho hilo limefanikiwa kupata ufumbuzi wa kimazingira ya Afrika ili kuongeza uzalishaji endelevu wa mazao ya wakulima na kuwaunganisha na masoko ya mazao yao.

Hivyo mradi Tija Tanzania ,mkoa wa Katavi umeshiriki kikamilifu kumpa kipaombele mkulima hasa mdogo aachane na kilimo cha kujikimu hali iliyochochea kasi ya uzalishaji na  mavuno bora ambapo yameuwezesha mkoa huo kushika nafasi ya nne kitaifa kwa uzalishaji  wa chakula cha ziada.

Anasema kuwa mradi wa Tija Tazania umeanzishwa mwaka 2017 na ukitarajiwa kumalizika ifikapo octoba 2020 ukiwa na lengo la kuongeza uzalishaji wenye tija kwa wakulima  wadogo wadogo  ili kuwa na uhakika wa chakula na kuongeza kipato kwa wakulima.

Kuhakikisha uzalishaji wa chakula unaongezeka hususani  mahidi,maharage na mpunga  mradi umejikita katika kuimarisha mifumo ya upatikanaji wa pembejeo.

"...mradi unahamasisha wanawake pamoja na vijana washiriki kwenye masuala ya uzalishaji na kumiliki vyanzo vya mapato na vya kiuchumi kwenye sekta ya kilimo ikiwa na kuziona fursa zilizopo na kuzitumiakuongeza kipato cha  familia",Alisema afsa huyo.

Kufanya kazi na vikundi vya wanawake na vijana  kumewasaidia kuzitumia fursa zilizopo kwenye sekta ya kilimo kuongeza mapato ambapo wamefanikiwa kupata zana za kilimo za kisasa kama vile majenereta za umwagiliaji,mashine za kukatia mpunga ili kurahisisha shughuri za uvunaji  wa mbunga.

Aidha vikundi vingine vimefanikiwa kupatiwa  mashine za kupula mpunga kama nyenzo muhimu kwenye kilimo ambapo teknolojia zote hizo zimesaidia wakulima na hatimaye wameweza sasa kujihushughurisha na kilimo hata kwenye mazingira ya kiangazi.

Mwakagile anaweka wazi kuwa baada ya utafiti uliofanywa  na ACT ulibaini Mkoa wa Katavi uzalishaji wake hapo awali ulikuwa chini sana ,kwa upande mahidi wakulima wadogo wadogo kwa hekali moja walikuwa na uwezo wa kupata gunia tatu hadi tano ikiwa kwa mpunga kila hekali walikuwa wakivuna gunia tano hadi kumi na tano pekee.

"...baada ya utafiti ilionekana kwamba changamoto kubwa  ni matumizi duni ya pembejeo na mbegu bora za kisasa ikiwa pamoja na uhaba wa upatikanaji wa elimu ya kilimo ilikuwa shida hasa ukizingatia maeneo ya mkoa ni makubwa na watumishi wa serikali walikuwa wachache kuhakikisha wanamfikia kila mkulima"Alisisitiza Mwakagile.

Kwa kutambua changamoto hizo Mradi wa Tija Tanzania umefanyika kwa mfumo wa ushirikishwaji pamoja na serikali ngazi ya mkoa  hadi ngazi ya wilaya, ambapo katika ngazi ya wilaya waliteuliwa wasimamizi wa mradi wa kila wilaya  na hao ndio wasimamizi na waratibu wa mradi katika halmashauri.

Katika kuwawezesha wakulima wametumia mfumo wa wagani kazi vijijini na vitongoji  ambao waliwateua miongoni mwa wakulima na kuwapatia mafunzo ya msingi ya elimu ya kilimo bora ambapo walitumika kutoa elimu kwa wakulima wengine kwa ukaribu zaidi.

Mbinu zingine ambazo zimetumika ni kutumia mashamba darasa zaidi ya elfu moja kwa kugawa mbegu bora ,mfano kwenye mashamba hayo,warsha mbalimbali pamoja na kutumia sikuu za nane nane kuwapeleka wakulima ambayo yote hiyo ni jitihada za kuhakikisha wakulima wanapata elimu ya namna ya uzalishaji wa mazao bora.

Anasema " kitendo cha kuwapeleka kwenye maonesho ya nanenane imewasaidia kukutana na changamoto mbalimbali zilizopo kwenye uzalishaji ambao wakulima wengine wanafanya ili nao waje waitumie kwenye mashamba yao".

Afsa Masoko na Mauzo wa ETC AGRO TRECTOR,Zahra Salumu(amesimama kwenye picha) akizungumza na wadau wa sekta ya kilimo kwenye kikao cha siku moja Wilaya ya Tanganyika Mkoa wa Katavi uliofanyika katika ukumbi wa idara ya maji Mpanda ambapo alisisitiza kilimo cha kisasa.

Hatua ambazo zimechukuliwa baada ya mradi huo kufikia mwishoni amesema Mwagaikile kuwa kama mwaka mitatu wameweza kufanya kazi na wagani kazi zaidi ya 316 na mabwana shamba wa halmashauri pamoja na wasimamizi wa mradi kwa ngazi wilaya na kuwafikia zaidi ya wakulima 36,000.mfumo wenyewe unajitoshereza kujiendeleza.

Willlison Lotti Ofisa mradi wa baraza la kilimo Tanzania amesema kuwa mradi wa Tija Tazania umewakomboa wakulima kwenye sekta ya masoko ambapo kwa miaka mingi wemeshindwa kupata.

Lotti amefafanua kuwa halmashauri ya Mlele,Mpanda na Tanganyika kutokana na hapo awali kutokuwa na mfumo mzuri wa kufanya biashara na usindikaji,Wakulima wengi hawakuwa kwenye vikundi na kupelekea kuuza mazao yao kiholela.

Kwa sababu ya kuuza mazao kiholela na kuzalisha mazao yasiyonauhitaji sokoni ilipelekea mazao kuuzwa kwa bei ndogo inayomkandamiza mkulima na kumwacha masikini.

Moja ya shamba la Mahidi Mkoani Katavi ambapo yanazalishwa kwa wingi.

Baada ya utekelezaji wa  mradi wa Tija Tanzania kuanza kitu ambacho baraza la kilimo Tanzania kupitia mradi huo imefanya ni kuhamasisha wakulima kujiunga kwenye vikundi ili waweze kufikiwa na wanunuzi wa mazao kwa urahisi ikiwa pamoja na kuwa na uwezo wa kukubali au kukataa bei ambayo wanaona haina masirahi kwao.

"...kutokana na mazao kukosa ubora  unaotakiwa kwa uchafu uliochanganyikana na mchanga na mawe pamoja na kuchanganya bidhaa wanayotoa shambani na bidhaa nyingine ambazo hazihitajiki kuwepo kwenye zao husika"asema Lotti. 

Baraza hilo limehamasisha  wakulima 52,000 na kupewa mafunzo na baraza la kilimo ya namna ya kuhifadhi mazao baada ya kuyavuna   na kusababisha  hivi sasa mazao yanayouzwa kwa wasindikaji kuwa na ubora unaohitajika.

Vilevile kwa kuhamasisha kumeongeza wasindikaji wa mazao kufikia 40 kutoka wasindikaji 24 ambapo sasa wanafanya kazi kwa kushirikiana na wakulima zaidi ya 50,000.

Shughuli za kuwafundisha wasindikaji namna bora ya kufanya biashara kwa kuwapa ujuzi bora wakibiashara na namna ya kuangalia ubora wa mazao yanayoingia sokoni kumeinua sekta ya kilimo.

Pia wakulima wamehamasishwa  kutengeneza kongani katika maeneo ya Majimoto,Itenja na MpandaHotel,Ambapo Kongoni hizo zinawafanya kurasimisha shughuri wanazozifanya kwenye upande wa masoko na kuwarahisishia kufanya biashara na wakulima kwa urahisi.

"..baraza la kilimo nchini imeweza kujenga maghara makubwa mawili pamoja na kukarabati magahara kumi na nane yenye uwezo kuhifadhi tani mia sita sitini katika kata ya Mishamo na Mnyagala wilayani Tanganyika" asema Lotti.

Ofsa Kilimo wa Halamashauri ya wilaya ya Mpimbwe Saad Nyagawa amesema kuwa uchumi wa wilaya hiyo unategemea kilimo cha  mpunga,mahidi ,mtama na maharagwe ambapo hapo awali uzalishaji wao ulikuwa duni.

Moja ya mazao ya maharagwe Mkoani Katavi yakiwa yamelimwa kwa wingi

Nyagawa amesema kupitia idara ya kilimo na mifungo kwa kushirikiana taasisi mbalimbali za utafiti za kilimo  na mradi wa Tija Tazania wameweza kutoa elimu ya kilimo kwa wakulima inayozingatia matumizi ya mbegu bora pembejeo na uandaaji wa mashamba.

Ushirikiano huyo umekuwa chache kubwa ya maendeleo kwenye uzalishaji wa mazao chakula ambapo kwa mwaka 2018/19 uzalishaji wa zao la mpunga ulikuwa tani 98,000 pekee hadi kufikia  tani 123,000 kwa mwaka 2019/20.

" wakulima kwa moja moja wameongeza uzalishaji katika maeneo yako ya kilimo  ambapo wasitani wa sasa kwa uzalishaji kwa hekali moja ni gunia 15 hadi 18 hadi kufikia gunia 20 hadi 25 kwa ekali moja" amesema afsa kilimo huyo.


Wakulima wamejifunza mbinu mbali mbali za uongezaji thamani wa mazao kupitia mradi wa Tija Tanzania kwa kufundisha namna bora uzalishaji wa mazao pamoja na hatua mbalimbali za uhifadhi mazao baada ya kuvunywa.

 Ofisa Kiungo wa Miradi Halmashauri ya Wilaya ya Nsimbo Peter Ntulo amesema kuwa kutokana na kuongezeka kwa mazao kwenye sekta ya kilimo kumechangia kwa kiasi kikubwa ukusanyaji wa mapato yatokanayo na mazao ya kilimo.

Ntulo amesema kuwa ukusanyajji wa mapato utokanao na tozo mbalimbali kwa wakulima kumechangia halmashauri kuwa na fedha nyingi za utekelezaji wa miaradi ya maendedeleo kwa wanananchi.

" sekta ya kilimo imekukuwa muhimu sana kwetu kutokana na faida tunazozipata kutoka kwa wakulima...kwa maana hiyo kama halamashuri imedhamiria kuendeleza kila juhudi zilizofanywa na Tija Tanzania kwa masirfahi mapana ya taifa" amesema Ntulo.

Kwa upande wa baadhi ya wakulima Emmanuel Shigela mkazi wa kijiji cha Kikonko amesema kuwa kupitia mradi wa Tija Tazania kumemtoa kwenye umasikini licha ya kuwa mkulima kwa miaka mingi .

Shingela amesema kuwa kilimo duni kisicho zingatia utaalamu ndicho kilimo ambacho kwa miaka mingi kimemfanya kuendesha kilimo amabacho wakati mwingine hatutoshelezi mahitaji ya chakula kwenye familia yake.

Hivyo ameweka wazi elimu ya matumiz ya pembejeo pamoia na na mbegu bora imemfanya kubadili maisha yake na kuwa ya juu huku akifanya maendeleo kwenye familia yake kama vile kujenga nyumba ya kisasa pamoja na kuongeza mifungo

Amina Maulidi ambaye ni mkulima na mkazi wa kijiji cha Itenka A katika wilaya ya Nsimbo amesema kuwa licha ya elimu waliyopatiwa ya kuzingatia kilimo bora bali zana za kilimo za kisasa walizopatia zimetoa mchango mkubwa wa kuinua  uchumi wao.

Amina amesisitiza kuwa teknolija ya mashine za kilimo zimekuwa mwarobani wa matumizi madogo ya nguvu huku kazi ikifanyika kwa weledi mkubwa.

Afsa Mradi wa TIJA-TANZANIA Mkoa wa Katavi,Edward Mwakagile akitoa elimu juu ya matumizi bora na kwa usahihi ya mborea kwa wakulima wa mazao ya mahidi katika kijiji cha Sungamila Manspaa ya Mpanda Mkoa wa Katavi